หลีกเลี่ยงการตัดสินใจผิดพลาด เพราะชอบด่วนสรุป ด้วยการรู้ทัน Conjunction Fallacy กับดักทางความคิด

Conjunction Fallacy คือ การที่มนุษย์เราชอบด่วนสรุป โดยเชื่อขัอมูลที่ละเอียดมากกว่าข้อมูลตื้นๆ จนทึกทักไปเองว่า ข้อมูลที่มีรายละเอียดมักจะเป็นจริงมากกว่าจนนำไปสู่ความเข้าใจที่บิดเบือนหรือการตัดสินใจที่ผิดพลาด

Emma อายุ 32 ปี เป็นผู้หญิงฉลาด มั่นใจ พูดจาตรงไปตรงมา จบด้านรัฐศาสตร์ จากมหาวิทยาลัยชั้นนำในอเมริกาตั้งแต่เป็นนักศึกษา เธอสนใจความเหลื่อมล้ำในสังคม ปัญหาเชิงโครงสร้าง และเรียกร้องสิทธิสตรีอยู่หลายครั้ง

คำถาม: ปัจจุบัน Emma ทำงานอะไรอยู่? A และ B คุณคิดว่าข้อไหนมีโอกาสถูกมากกว่ากัน?

  • A: Emma เป็นอาจารย์มหาวิทยาลัย
  • B: Emma เป็นอาจารย์มหาวิทยาลัย และ เป็นแกนนำด้านสิทธิสตรี (Feminist movement)

เมื่อเรารู้ข้อมูลมาขนาดนี้ คนส่วนใหญ่มักตอบ B พร้อมติดกับดัก Conjunction Fallacy ทันที!!

ปี 1982 คุณ Daniel Kahnerman และ Amos Tversky ได้เสนอทฤษฎี Conjunction Fallacy ว่า สมองมนุษย์เราแบ่งการคิดออกเป็น 2 แบบ

1. สมองคิดช้า – ใช้เหตุผล เกิดการขบคิดวิเคราะห์ จะไม่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ

2. สมองคิดเร็ว – ใช้อารมณ์ เกิดขึ้นอัตโนมัติ สัญชาตญาณ

สมองคิดเร็วนี่แหละ คือตัวการที่กระโดดเข้าหา Conjunction Fallacy ก่อนใครเพื่อน และติดกับดักในที่สุด จากตัวอย่าง Emma พอเราเปลี่ยนมาใช้ “ตรรกะเหตุผล” คิดวิเคราะห์ สุดท้ายจะหันมาตอบ A ซึ่งมีโอกาสถูกต้องมากกว่า

จากตัวอย่าง Emma เมื่อเราลองนั่งลง และใช้เวลาขบคิด จะพบว่าตัวเลือก A ประกอบเพียงอาชีพเดียว (อาจารย์) ขณะที่ตัวเลือก B จะต้องประกอบอาชีพมากถึง 2 บทบาทในเวลาเดียวกัน (อาจารย์ + แกนนำ) ตามหลักการ จำนวนคนที่เป็น A น่าจะมากกว่า B โอกาสที่จะเกิด A จึงมากกว่า B ตามไปด้วยนั่นเองถ้า B ถูก…ยังไง A ก็ต้องถูกตามด้วยแต่ถ้า A ถูก…B อาจจะถูกหรือผิดก็ได้ไม่มีใครรู้

แต่การตัดสินใจหลายครั้งของมนุษย์ในทุกเรื่อง ทั้งการลงทุนในหุ้น การเลือกอาชีพที่ใช่ งานที่ชอบ การออกกำลังกาย การตัดสินใจต่างๆ ที่นำไปสู่ความสุขล้วนแต่ถูกอิทธิพลของข้อมูล ณ เวลานั้นมาโน้มน้าวให้เราคล้อยตาม กระตุ้นสมองคิดเร็วให้ทำงานและเข้าครอบงำสมองคิดช้า จนนำไปสู่การตัดสินใจที่ผิดพลาดหรือ อาจเรียกว่าเรา “ด่วนสรุป” ไปก่อนเอง และใช้ “อารมณ์” อยู่เหนือเหตุผลนั่นเอง

Conjunction Fallacy เกิดขึ้นรอบตัวเราทุกวัน และผู้นำองค์กรหลายคนก็มักเผลอพลั้งตกหลุมพรางอยู่บ่อยๆ

  • การพิจารณาลงทุนในหุ้น เมื่องบการเงินบริษัทในช่วง 1-2 ปีที่ผ่านมาเป็นบวก พร้อมกับผู้บริหารออกมาประกาศวิสัยทัศน์ชัดเจน อาจทำเราคล้อยตามเกิดสนใจในหุ้นบริษัท ณ เวลานั้น จนไม่ได้วิเคราะห์ผลประกอบการบริษัทย้อนหลังหลายปี หรือ มองข้ามปัจจัยอื่นนอกเหนือจากตัวเลขคุณ

Daniel Kahnerman ยังเสริมด้วยว่า คนเรามักหลงกลไปกับเรื่องเล่าที่รื่นหู หรือ Harmonious Story ที่ปะติดปะต่อกันได้อย่างไหลลื่น แถมฟังดูมีเหตุมีผล หรือพูดง่ายๆ ว่าคนเรามักถูกจริตชอบเรื่องราวที่เต็มไปด้วยความรู้สึกมากกว่าข้อมูล จนบางครั้งมองข้ามตรรกะเหตุผลในเชิงสถิติไปเลย

หากคุณได้ฟังเรื่องราวหรือโฆษณาเชิญชวนต่างๆ ที่ใส่ข้อมูลละเอียดยิบเพิ่มเข้ามาโน้มน้าวจิตใจ ขอให้ระวังไว้ ดึงสติตัวเองให้กลับมาใช้ “สมองคิดช้า” ขบคิดวิเคราะห์ ก่อนตัดสินใจ

Author

  • CareerVisa Team

    รวบรวมและแลกเปลี่ยนข้อมูลเพื่อการพัฒนานอกกรอบของคนทำงาน

Related   Articles

สำรวจ 5 ประเภท ปัญหาที่มักจะเกิดขึ้นในที่ทำงาน

ในวันที่ทุกคนต้องเจอกับคนมากมายในที่ทำงาน ทำงานร่วมกับคนหลายแบบ ไม่ใช่เรื่องแปลกที่เราจะพบเจอกับปัญหาที่เกิดขึ้น ไม่ว่าจะเป็นกับที่ทำงาน หรือกับคนในทีม เพราะฉะนั้นจงเรียนรู้ว่าปัญหานั้นน่าจะมีอะไรบ้าง และหาวิธีแก้ไขกันไว้ตั้งแต่เนิ่น ๆ

เปิดตัว AP Thailand Presents CREATIVE TALK CONFERENCE 2023 FESTIVAL ภายใต้แนวคิด “The Next Big Things…”

บริษัท ครีเอทีฟทอล์ค จำกัด ประกาศเปิดตัว AP Thailand Presents CREATIVE TALK CONFERENCE 2023 FESTIVAL (CTC2023 FESTIVAL) ในงาน Press Conference ณ Glowfish Sathorn ห้อง Conference Halls งานมหกรรมอัปเดตเทรนด์ ไอเดีย และความรู้แห่งปี สำหรับผู้ที่ต้องการพัฒนาตัวเองและธุรกิจอย่างสร้างสรรค์

ถึงจะสนิทกันมากแค่ไหน ก็ไม่ควรคุยเรื่องเหล่านี้กับเพื่อนร่วมงาน

เป็นเรื่องที่ดีที่เราจะสนิทกับเพื่อนร่วมงานเอาไว้ เพราะว่าการสนิทกัน นำพามาสู่ความเข้าใจกันในการทำงานมากยิ่งขึ้น อีกทั้งยังทำให้สังคมในที่ทำงานน่าอยู่มากยิ่งขึ้นอีกด้วย เพียงแต่ว่ามันจะมีบางเรื่องที่ถึงจะสนิทอย่างไร ก็ไม่ควรคุยกับเพื่อนร่วมงานอยู่ดี