The Black Swan : สิ่งที่ไม่เคยเจอ… ไม่ได้แปลว่าจะไม่เจอ

ทฤษฎี “The Black Swan” หรือ “หงส์ดำ” อธิบายเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นโดยไม่คาดคิดและส่งผลกระทบใหญ่ เช่น วิกฤตน้ำมันปี 1973, การก่อการร้าย 9/11, สึนามิในญี่ปุ่นปี 2011 และโควิด-19 ปี 2020

เหตุการณ์ประวัติศาสตร์เหล่านี้ ไม่มีผู้เชี่ยวชาญคนไหนคาดคิดมาก่อน สิ่งที่ไม่น่าจะเกิดขึ้นแต่ดันเกิดขึ้นแบบนี้เรียกเป็นภาษาไทยว่าทฤษฎี “หงส์ดำ” ซึ่งที่มาของชื่อมาจากยุคสมัยก่อน มนุษย์รู้จักแต่หงส์สีขาว และเชื่อมาตลอดว่า ‘หงส์มีแต่สีขาวเท่านั้น’

แต่สุดท้ายมาค้นพบ “หงส์ดำ” ที่ประเทศออสเตรเลีย ในปี 1697 โดยคุณ Willem de Vlamingh หงส์ดำจึงกลายเป็นคำแทนของ “สิ่งที่เหมือนจะเป็นไปไม่ได้” (แต่เป็นไปแล้ว)

ปัจจุบันเราใช้คำว่า Black Swan เปรียบเปรยถึงเรื่องที่ไม่คาดฝันว่าจะเกิด…แต่ดันเกิดขึ้นและสร้างผลกระทบใหญ่หลวง ซึ่งเป็นได้ทุกเรื่องทั้งเศรษฐกิจ สังคม การเงิน การเมือง ฯลฯ

Positive and Negative

อย่างไรก็ตามทฤษฎี “หงส์ดำ” มีทั้งด้านบวก และ ด้านลบ ขึ้นอยู่กับว่าเราเตรียมตัวหรือได้รับผลกระทบมากน้อยแค่ไหน

ด้านบวก เช่น 

•  การเติบโตแบบก้าวกระโดดของ ZOOM แพลตฟอร์มประชุมทางไกล

• การเติบโตของ Delivery Service ที่เปลี่ยนพฤติกรรมการซื้อของคน

ด้านลบ เช่น 

• อัตราการว่างงานพุ่งสูงเพราะพิษโควิด-19

• สายการบินล้มละลายเพราะพิษโควิด-19

ข้อจำกัดของมนุษย์

แม้เราจะได้บทเรียนจากประวัติศาสตร์ แต่มนุษย์ก็ยังคงตกหลุมพรางด้านลบอยู่บ่อย ๆ

ที่เป็นเช่นนี้เพราะ สมองมนุษย์วิวัฒนาการมาท่ามกลางทุ่งหญ้าสะวันนา เราใช้ชีวิตแบบล่าสัตว์หาของป่า สภาพแวดล้อมเราค่อนข้างจะคงที่ สามารถคาดการณ์เรื่องต่างๆ ได้หมด ทุกอย่างเปลี่ยนแปลงอย่างเนิบช้าตามธรรมชาติ…มนุษย์เราใช้ชีวิตแบบนี้อยู่นับแสนๆ ปี 

แต่โลกทุกวันนี้แตกต่างจากเดิมสิ้นเชิง ทุกอย่างเปลี่ยนแปลงไปเร็วมาก เหตุการณ์ผิดปกติบางอย่างอาจทำให้ตลาดหุ้นสูญเสียมูลค่านับล้านล้านบาทได้ภายในไม่กี่วินาที สมองมนุษย์ไม่อาจประมวลผลหรือคาดการณ์ได้อย่างแม่นยำอีกต่อไป

“เราอยู่ในเมือง แต่ สมองเรายังอยู่ในป่า”

Black Swan จึงมีแต่จะเกิดถี่ขึ้น คาดการณ์ได้ยากขึ้น และเมื่อมันเกิดแล้ว มักทำลายแผนการเดิมที่เราวางไว้ทั้งหมด

นอกจากนี้ “การรู้” มี 3 แบบ

เรื่องที่เรารู้ว่า..เรารู้ (known facts)

เรื่องที่เรารู้ว่า..เราไม่รู้ (known unknowns)

เรื่องที่เราไม่รู้ว่า..เราไม่รู้ (unknown unknowns)

Black Swan มักเกิดจากการรู้แบบที่ 3 (unknown unknowns) และโควิด-19 คือตัวอย่างที่ดีที่สุดตอนนี้

เราได้เรียนรู้อะไรจาก Black Swan?

ขอให้คิดเสมอว่าทุกอย่างเป็นไปได้…แม้โอกาสจะน้อยมากก็ตาม (Above-Zero Probability)

• 10 กว่าปีที่แล้ว ไม่มีใครคาดคิดว่า มนุษย์กว่า 2.7 พันล้านคนจะใช้ Facebook 

• ภายใน 1 ชั่วอายุคน รายได้เฉลี่ย/หัว ของชาวจีนเพิ่มขึ้นกว่า 65 เท่า! กลายเป็นชาติมหาอำนาจที่จะมีขนาดเศรษฐกิจใหญ่กว่าสหรัฐอเมริกาภายในปี 2028

• Lehman Brothers วาณิชธนกิจระดับโลกล้มละลายจนส่งผลกระทบถึงเศรษฐกิจสหรัฐอเมริกา

• หรือ Tesla บริษัทรถยนต์ไฟฟ้าที่พึ่งก่อตั้งมา 18 ปี จะมีมูลค่าแซงหน้า Toyota ที่ก่อตั้งมา 84 ปีและทำรถยนต์ครบวงจร

เราควรระลึกถึง Black Swan อยู่เสมอ ใช้มันเป็นตัวคอย “เตือนสติ” ให้ตั้งรับภัยจากด้านลบของมัน: บริหารธุรกิจอย่างรอบคอบ / ทุกอย่างควรต้องมี Plan B / มองโลกในแง่ร้ายไว้บ้าง / เป็นหนี้ให้น้อย / ลงทุนแบบ Conservative ไม่เกินตัว

ขณะเดียวกัน ก็เตรียมพร้อมฉวยโอกาสจากด้านบวกที่จะเกิดขึ้น..

ซึ่งด้านบวกแรก เริ่มง่ายๆ จากการเข้าไปทำ “แบบประเมินอาชีพฟรี” จาก CareerVisa… ไม่แน่นะ คุณอาจค้นพบอาชีพที่ใช่ เป็น Black Swan หงส์ดำท่ามกลางหงส์ขาว ในภาวะวิกฤติแบบนี้ก็ได้!! >>> https://www.careervisaassessment.com/five-shades-assessment-th/

อ้างอิง

• หนังสือ The Art of Thinking Clearly โดย Rolf Dobelli

• หนังสือ เรื่องเล่าจากร่างกาย โดย น.พ. ชัชพล เกียรติขจรธาดา

• https://www.forbes.com/sites/michakaufman/2015/01/30/embracing-the-upside-risk-of-entrepreneurship/?sh=59eee1391c15

• https://www.wealest.com/articles/positive-black-swan

• https://en.wikipedia.org/wiki/Black_swan_theory

• https://corporatefinanceinstitute.com/resources/knowledge/finance/black-swan-event/

• https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.CD?locations=CN

• https://www.bbc.com/news/business-53257933